Neem, als absurd voorbeeld, de staalindustrie. Door een bepaald metaal te lang onder druk te zetten, zal het buigen of breken. Daarna kan het niet meer worden teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Ook mensen hebben zo’n moment van buigen of breken. Of barsten, in het uiterste geval. Uiteraard gebeurt dit niet van de ene op de andere dag. Elke keer een beetje stress erbij is alles wat er nodig is. Maar ieder mens heeft een druppel die de emmer doet overlopen. Om deze vergelijking nog even vol te houden: Bij de een is de emmer kleiner dan bij de ander, en bij de een loopt de emmer sneller over als gevolg van verschillende, soms heftige gebeurtenissen dan bij de ander. Zoals bekend zijn schokkende gebeurtenissen als sterfgevallen, gedwongen ontslag en – jawel – huwelijken (!) onderdeel van de heftige categorie. Als je te veel van dit soort dingen meemaakt in een te kort tijdbestek, kan de emmer niet genoeg geleegd worden. Dan breek je, om maar weer in zwaar-industriële termen te spreken.

Adrenaline dit is wel wat anders dan wat we in de volksmond stress noemen. We hebben het al over stress als we omkomen in het werk en andere besognes, een verschijnsel dat vaak een week later alweer voorbij is. Dat is dus geen stress, tenminste niet in de zin van een blijvende verandering als gevolg van hoge druk. Maar wat gebeurt er nu precies in de opbouw van stress? Elke keer als we het (te) druk hebben of worden geconfronteerd met iets wat we als niet plezierig ervaren, wordt er adrenaline aangemaakt in ons lichaam. Dit gebeurt overigens ook als we iets heel leuks ervaren, maar ik beperk mij nu even tot de modeterm stress, dus de niet-leuke effecten. Dit adrenalinepeil heeft een bepaalde tijd nodig om zich te neutraliseren in ons lichaam. Maar komt er vóór die neutralisatie weer een adrenalinepiek, dan zal die hoger zijn dan de eerste, en komt er weer één voordat de tweede is geneutraliseerd, dan is die opnieuw hoger. Houden we dit een tijdje vol, dan ‘breekt’ ons lichaam. Een manier om hiermee om te gaan is te zorgen dat we buigen, in plaats van breken. We weten allemaal dat zolang iets flexibel blijft, het beter de klappen van de zweep zal weten op te vangen, waardoor er een sneller herstel optreedt. Om deze buigzaamheid aan te kweken is het belangrijk om te weten wat je persoonlijke stressfactoren zijn. Maar ook wat je persoonlijke ontspanningsmomenten zijn! Door die op de juiste manier te ontdekken en te ervaren, kun je de echte stress voor blijven en op die manier het ‘breekpunt’ voorkomen. Bekijken we het vanuit de oosterse filosofie, dan zouden we kunnen zeggen dat we in evenwicht moeten zijn. Het zogenaamde yin- en yangprincipe, jawel. Yang staat voor agressie en negativiteit, een aanval op lichaam of geest. Yin is ontspanning, absorptie. Als je in staat bent om yang te absorberen, gaat deze vorm van energie als het ware verloren. Ga je echter weerstand bieden, dus yang tegenover yang stelt, dan krijg je juist een versterkend effect. Denk maar aan een botsing met een luchtkussen. Het kussen absorbeert de klap waardoor die veel minder pijn doet, sterker nog: Vroeger was het maar wát leuk om tegen zo’n kussen op te springen. Bots je echter tegen iemand anders aan, dan doet dit vele malen meer pijn dan als je tegen het kussen aanspringt. De twee tegengestelde krachten versterken elkaar. Probeer eens te achterhalen wat je stressfactoren zijn. Wat ‘triggert’ je nu echt? En probeer daar een keer geen weerstand aan te bieden, maar je gewoon te laten meenemen door de flow van die energie. Probeer ook eens stil te staan bij de gedachten die je die dag hebt gehad, en wat je is overkomen. En probeer dan de relatie tussen die twee vast te stellen, uiteraard op een ontspannen manier. Laat je gedachten dus niet op hol slaan. Mediteer eens per dag. Maar ook hier geldt, net als met trainen: Alles met mate. Zo blijft het leuk en levert wat ontspanning moet zijn, geen stress op voor je lichaam en geest.

Ken jezelf Laten we er vanuit gaan dat je weet hoe je moet trainen, al dan niet onder begeleiding. Hoe zorg je dan voor je innerlijke rust? Yoga? Meditatie? Zen? Over die methoden zijn boeken volgeschreven, veel beter dan ik in een beknopt artikel zou kunnen. Ze zijn allemaal even waardevol. Zoals uit het bovenstaande blijkt, is het vooral belangrijk te weten wie je bent en hoe je in het leven staat. Jezelf leren kennen dus. Dat houdt ook in: Weten wanneer je geest of je brein je voor de gek houdt. Dat geldt voor het trainen, maar ook voor het rust nemen of het op onze voeding letten. We praten onszelf vaak excuses aan als: Ik heb geen tijd om te bewegen, ik heb het te druk, ik ben moe en ik voel me niet zo lekker. Kortom, hebben we nu ruggengraat of niet? Wil je iets bereiken en of veranderen in je leven, dan moet je daar achter gaan staan, het echt willen en ‘ervoor gaan’. Dat houdt vaak in dat we het heftigste gevecht moeten leveren dat we kennen: Het gevecht met onszelf. Laat zien dat je lef hebt en de wil om iets te doen aan je eigen persoonlijke ontwikkeling. Weet je niet precies hoe, of heb je motivatie nodig, zoek dan iemand die je daarbij kan helpen en ondersteunen. Schreeuw van de daken wat je wilt gaan doen, bij wijze van spreken. Afgaan voor je sociale omgeving vinden we vaak nog erger (heel raar trouwens) dan afgaan voor onszelf, maar daar is geen sprake van. Uiteindelijk is er maar één persoon die iets kan veranderen aan jezelf en dat ben jij. De rest is hulp, niets meer en niets minder! Succes met deze ‘strijd’!

Tekst: Joost Baelemans www.joostebaelemans.nl

Tags: burn-out, gezond, gezondheid, ontspanning, rust, spanning, Stress