Zíj dus vormden die bende van untouchables waar de politie maar geen vat op had kunnen krijgen, een bende die steeds met grof geweld was opgetreden en bij elkaar ruim zeven miljoen gulden (gelijk aan drie miljoen euro) buit had gemaakt.

Met name hoofdinspecteur Kees Sietsma, leider van het onderzoek in de Heineken-zaak, herkende de werkwijze en mentaliteit van de ontvoerders. Hij schetste hen als “bikkelharde, dominante figuren, brutaal als de beul, overal lak aan”. Deze lieden, aldus Sietsma toen, waren niet zomaar uit het niets in de zware misdaad gerold. “De professionaliteit en de hardheid waarmee deze ontvoering is uitgevoerd wijzen op een hechte groep met grote ervaring”, constateerde hij.

Recherchechef Sietsma en ook anderen in de de top van de Amsterdamse politie zagen duidelijke parallellen in de modus operandi van de Heineken-bende en de tot dan onbekende, goed op elkaar ingespeelde dadergroep die tussen 1976 en 1982 actief was geweest. Opvallend waren de minutieuze voorbereidingen die telkens waren getroffen, de vindingrijkheid, de snelheid van handelen en de grove intimidatie door gebruik van vuurwapens.

Speedbootoverval Nog vers in het geheugen zat de roemruchte speedbootoverval in januari 1982 op het toenmalige districtskantoor van de PTT aan de Amsterdamse Oosterdokskade, naast het Centraal Station. Vier als schilders verklede overvallers losten diverse pistoolschoten op het moment dat een postzak met ruim 1,7 miljoen gulden werd overgeladen in een geldauto. In de verwarring die daarbij ontstond, grepen de mannen de zak en renden er mee naar een gereedliggende speedboot, waarmee ze het IJ overstaken, richting Amsterdam-Noord. Voor de politie liep daar elk spoor dood.

In november van hetzelfde jaar werd bij een andere overval opnieuw van een speedboot gebruik gemaakt. Dat was in Aalsmeer bij een kantoor van de Rabobank. Drie mannen stormden er binnen. Ze losten een serie schoten in het plafond en sloegen met een bijl een gepantserde ruit van een loket stuk. Met een buit van vier ton verdwenen ze via de achterkant van het kantoor, waar in een aangrenzende vaart een vierde man met een speedboot op hen wachtte.

Een speedboot als vluchtvaartuig was toen al geen novum meer. Bij een overval in 1976 op het hoofdkantoor van de gemeentegiro aan het Singel kwamen de daders er ook mee weg. Met aan boord een buit van 600.000 gulden.

De lijst met grote, onopgeloste overvallen zou in rap tempo langer worden.
• In mei 1978 vond een beroving plaats van een filiaal van de Amrobank in de Amsterdamse Jodenbreestraat, waarbij de overvallers er op los knalden. Met een moker sloegen ze de gepantserde ruiten van de loketten aan diggelen. Buit: anderhalve ton.
• Een maand later was het raak in het kantoor van de Gemeentegiro aan de Ceintuurbaan in de hoofdstad. Daar moest een geldloper zijn vrachtje bankbiljetten afgeven. Opbrengst: 820.000 gulden.
• Kort daarop: een overval op een geldtransport op de Ceintuurbaan. Schade: 450.000 gulden.
• Maart 1980: een overval op een geldtransport op de Amsterdamse Stadhouderskade. Buit: een kwart miljoen.
• Juli 1980: voor het girokantoor op het Surinameplein in de hoofdstad moest een geldloopster cassettes met 520.000 gulden afgeven.
• December 1980: een overval op een geldtransport bij de Makro in Duivendrecht waarbij 2,4 miljoen werd buit gemaakt. Ondanks het uitbundige gebruik van vuurwapens vielen er nergens dodelijke slachtoffers. Alleen werd bij de overval op de Ceintuurbaan een bewakingshond doodgeschoten. En bij de Makro liep een employé een schotwond op.

146 kogels En dan was er nog het ernstige schietincident van oktober 1977 dat nooit werd opgelost. Ook in die zaak werd achteraf de link gelegd met de Heineken-boys. Het begon bij een verkeerscontrole in Amsterdam-Noord op een vroege zondagmorgen. Toen agenten een Opel Rekord tot stilstand wilden dwingen, werden ze met automatische wapens beschoten. Bij een achtervolging die daarop volgde, vlogen de kogels door de voorruit van de patrouillewagen. De Opel dook de IJtunnel in, waarop andere inmiddels te hulp geroepen politiepatrouilles de tunneluitgang met hun wagens probeerden te blokkeren. Maar de mannen in de Opel baanden zich ook daar schietend een weg doorheen. Even later kwam het in de Czaar Peterstraat in AmsterdamOost tot een gewelddadig treffen met de politie, waarbij 146 schoten werden gewisseld. Doordat de banden van de politieauto lek werden geschoten, konden de inzittenden van de Opel ontkomen.

Schotwonden Uit tal van bloedsporen bleek dat een van de mannen hevig gewond moest zijn geraakt door politiekogels. Een van de agenten, Paul van Hove, raakte ook gewond. Hij schreef later (ná de ontvoering van Heineken) een boek over de voor hem traumatische schietpartij. Daarin verklaart hij minstens twee man van de Heineken-bende te hebben herkend als de schutters die hem in 1977 belaagden: Jan Boellaard en Cor van Hout. De recherche had ook tal van andere aanwijzingen dat Boellaard degene was die bij het incident schotwonden had opgelopen. De man zou nog altijd met een kogel in zijn linkerbil rondlopen, maar hij heeft altijd kunnen voorkomen dat de recherche röntgenfoto’s liet maken.

Club lefgozertjes De euforie eind 1983 over de succesvolle afloop van de Heinekenontvoering werd in recherchekringen toch wel overschaduwd door het besef dat de speurders in de hoofdstad jarenlang geen notie hadden genomen van de groei van een zware misdaadbende. Bijna op een steenworp afstand van het hoofdbureau aan de Elandsgracht (in de Jordaan, de Staatsliedenbuurt en Oud-West – want daar kwamen Van Hout en consorten vandaan) had een club lefgozertjes zich in razend tempo kunnen ontwikkelen tot een bende harde criminelen. Zoals de inmiddels gepensioneerde Amsterdamse hoofdcommissaris Joop van Riessen onlangs in zijn memoires (In naam der wet) de frustratie bij de politie van toen verwoordde: “Verbazingwekkend was dat zelfs de Criminele Inlichtingen Diensten nooit informatie over deze groep hadden gekregen. Dat betekende dat de groep zes jaar lang ongestoord de meest professionele en spectaculaire overvallen kon plegen zonder zelf in beeld te komen.”

Het was al vroeg mis gegaan met het stel branieschoppers dat met elkaar bevriend raakte. Al heel jong streetwise, want thuis hadden ze weinig te zoeken: geen vader, een dronken vader of een vader ‘voor een akkefietje’ in de nor. Dat dreef ze als ‘bloedgabbers‘ naar elkaar. Het verhaal gaat dat Van Hout al op elfjarige leeftijd op de Dam geld stond in te zamelen met een gestolen collectebus.

Vechtersbaasjes waren het ook. Van Hout en Holleeder kwamen graag bij de vijf jaar oudere en oersterke Meijer. Die had thuis een kamer vol apparaten om te bodybuilden en was een van de eerste Amsterdammers met een pitbull. Bij Meijer kwam ook Jantje Boellaard over de vloer, een jongen-van-de-gestampte-pot met losse handjes en als lid van een schietvereniging nogal in de weer met pistolen.

Gaandeweg vormde zich een hechte groep kompanen in het kwaad, die zich onder meer liet gelden als knokploeg om krakers uit panden te slaan. Door niets of niemand gehinderd, rolde de groep de criminaliteit in, de gemakkelijkste manier om aan de slappe was te komen voor een luxe leventje. De Kreidler-brommers uit die tijd waren al gauw niet meer interessant. Amper achttien jaar oud reden de boys in Mercedes-sportmodellen. Grote sommen geld werden uitgegeven aan dure kleren, vakanties in verre oorden, paarden en gokken op de renbaan. De goegemeente moest geloven dat ze hun rijkdom hadden verworven als ondernemers in de bouw, met een eigen timmerfabriekje en door successen in de vastgoedhandel. Met die activiteiten verdienden ze ook het geld dat nodig was om alle investeringen te financieren ten behoeve van Operatie Heintje, zoals ze de ontvoering van de bierbrouwer noemden: de grote slag waarmee ze ”in één keer binnen zouden zijn“. Althans, zo liet Cor van Hout het optekenen in de bestseller die misdaadjournalist (en “goede vriend“) Peter R. de Vries over de ontvoeringszaak schreef. In werkelijkheid waren de pecunia afkomstig uit de kluizen van banken en girokantoren die ze in de jaren voorafgaand aan de Heineken-ontvoering hadden beroofd, zo is de conclusie van de politie.

Vingerafdrukken Pas eind jaren tachtig pakte de Amsterdamse recherche de oude zaken van vóór de Heineken-ontvoering weer op, in een poging de bendeleden ook daarvoor te laten veroordelen. Aanwijzingen en technische bewijzen te over: vingerafdrukken die na de ontknoping van de Heineken-zaak gematcht konden worden, de vondst en het gebruik van dezelfde pistolen (FN High Power), kogels, hulzen, haren, pruiken en tal van andere stille getuigen. Maar geen échte getuigen. Ze moeten er volgens ex-hoofdcommissaris Van Riessen wel geweest zijn, maar die durfden, ook jaren na dato, niets over de bendeleden te verklaren. Bang voor represailles van de harde criminelen, ook al zaten die vast. Verder waren er juridische problemen die te maken hadden met de verdragen op basis waarvan Van Hout en Holleeder (die naar Frankrijk waren gevlucht) indertijd aan Nederland waren uitgeleverd.

De verdachten zelf ontkenden in alle toonaarden iets met de overvallen van vóór 1983 te maken te hebben. De onderzoekdossiers bevatten door hen opgestelde verklaringen waarin ze kenbaar maken dat ze hierover ook “niet meer gehoord willen worden”.

De dossiers werden nog naar het Openbaar Ministerie gestuurd, maar justitie gaf zichzelf weinig kans op een succesvolle vervolging. Te dun voor wettige en overtuigende bewijsvoering. Van Riessen in zijn boek In naam der wet: “Justitie heeft het kennelijk niet meer aangedurfd. De straf had veel hoger kunnen uitvallen als ook alle overvallen (van toen) ten laste waren gelegd, inclusief de schietpartij in de Czaar Peterstraat, een pure poging tot doodslag. De politiemensen onder wie Paul van Hove, die daar zijn beschoten en gewond zijn geraak,t hebben jarenlang last gehad van het feit dat de daders hiervoor nooit zijn veroordeeld.”

Tekst: Bert Bommels

Tags: ab doderer, cor van hout, crime, crimetime, de neus, de poes, de stekel, flipper, frans meijer, freddy, Heineken, heineken ontvoering, holleeder, jan boellaard, misdaad, Ontvoering, willem holleeder